Dat werd woensdag duidelijk tijdens de reguliere vergadering van het College van Afgevaardigden, dat bestaat uit tientallen advocaten uit de diverse Nederlandse arrondissementen. De elf regionale fracties binnen het CvA zeggen zich gezamenlijk te verzetten tegen de rol die het CvT zichzelf toedicht. ‘Het CvT is ingesteld als systeemtoezichthouder, maar het probeert zich te manoeuvreren in een steeds inhoudelijkere positie’, aldus de Haagse advocaat Ben de Deugd. ‘In zijn werkplan voor 2022 probeert het college daarnaast de rol van architect van het huis van de advocatuur naar zich toe te halen. De governance is aan advocaten en niet aan een clubje personen die in meerderheid geen advocaat zijn. Het schuurt aan alle kanten.’
Aanleiding voor de discussie is de Wet positie en toezicht advocatuur (Wpta) die aan herziening toe is. Volgens een evaluatie van die wet moet het toezicht worden verbeterd door een landelijke toezichthouder op te tuigen, die wordt gecontroleerd door het College van Toezicht. Het CvT, dat bestaat uit twee kroonleden plus de algemeen deken, heeft zichzelf een aanjaagfunctie toebedeeld in dat proces. Recent gaf het CvT blijk van de nieuwe ambities in zijn rapport over het dekentoezicht op landsadvocaat Pels Rijcken. Dat kritische rapport heeft binnen de balie het nodige kwaad bloed gezet. Een van de stenen des aanstoots is dat het CvT lokale dekens wil dwingen advocatendossiers te overhandigen, waarbij mogelijk de geheimhoudingsplicht wordt geschonden. Twee van de drie CvT-leden zijn geen advocaat en kunnen zich niet beroepen op het verschoningsrecht. Ook het plan om het toezicht weg te halen bij de lokale dekens en over te hevelen naar een centraal orgaan, heeft tot zorg geleid.
Het CvA stelt dat er eerst met het college van afgevaardigden moet worden gesproken over het toezicht, en pas daarna met het CvT. De Zeeuwse advocaat Jaap de Jonge noemde het ‘een kwalijke zaak’ dat het CvT invloed uitoefent op minister Weerwind voor Rechtsbescherming. ‘Het is niet aan het CvT om de governance van de orde onder de loep te nemen. Het is van belang dat we vooraf binnen de orde overeenstemming bereiken over de rol van het College van Toezicht. De kant die het nu opgaat is niet de kant die wij willen.’
Naar verwachting komt Weerwind op korte termijn met zijn plannen naar buiten. Ben Beelaard van Den Haag waarschuwde dat het CvA buitenspel komt te staan als wordt gewacht tot dat moment. ‘We moeten al in de beginfase bij dit proces worden betrokken.’
Volgens algemeen deken Crince le Roy kan er niet anders dan worden gewacht tot de minister zijn plannen ontvouwt, omdat hij als stelselverantwoordelijke met een wetvoorstel moet komen. ‘Als de minister met zijn notitie komt is die net zo nieuw voor de algemene raad als voor het CvA.’ Crince le Roy benadrukte het vooral van belang te vinden dat het toezicht binnen de beroepsgroep blijft. De algemeen deken wil op korte termijn achter gesloten deuren een overleg organiseren tussen Algemene Raad, CvA en CvT in een poging de verschillen van inzicht te overbruggen. Hoewel het CvA formeel geen positie heeft bij het toezicht op de advocatuur, heeft het wel indirecte macht. Het toezicht op de advocatuur wordt betaald door de beroepsgroep zelf en het CvA bepaalt de hoogte van de financiële bijdrage.
