Sanctie-experts

Wie denkt dat de zakelijke advocatuur saai is, moet eens een dagje meelopen met de advocaten van BenninkAmar. In het oude ING-hoofdkantoor aan de Amsterdamse Zuidas hebben ze het ontzettend druk, vooral door de oorlog in Oekraïne. De economische sancties tegen Rusland leiden tot een hoop juridische vragen voor exporterende bedrijven, financiële instellingen en technologiebedrijven, hun klantenkring.

Advocaat Yvo Amar vertelt het niet voor het eerst aan een journalist, deze weken: ‘Internationale handelssancties leveren een fijnmazig netwerk op van regeltjes die bepaalde transacties verbieden. Voor bedrijven is het echt lastig om te weten of iets nog wel mag, of alleen nog met een vergunning, of helemaal niet meer.’

Internationaal

Los van concrete adviezen hierover, helpt het kantoor cliënten ook aan complianceprogramma’s waarmee ze de sanctieregels kunnen toepassen, vertelt Amar: ‘We beschrijven de stappen die nodig zijn voor het controleren van de handelende partijen, de geldstromen en de goederen.’ In Europa gevestigde bedrijven moeten daarbij ook rekening houden met Amerikaans recht, licht hij toe. ‘Dat recht is van toepassing zodra een Amerikaan betrokken is, of Amerikaanse goederen, maar ook als er in dollars wordt betaald. Maar als een Nederlands bedrijf met een vestiging in Japan exporteert naar Rusland, moet je ook de Japanse regelgeving kennen.’ Amar en zijn collega’s hebben een breed internationaal netwerk, verzekert hij.

Niet alle werkzaamheden zijn zwaar specialistisch, vertelt hij erbij. ‘De eerste screening gebeurt via databases met de geldende sancties, wie de eigenaren van de wederpartij zijn en of er negatieve pers is. Daarna komt het erop aan goed te beoordelen wat die informatie betekent voor je cliënt. Wij willen altijd een antwoord geven, dus echt een ja of nee op de vraag of een bedrijf mag exporteren.’

Er klinkt spijt door in zijn stem als hij vertelt dat er toch soms een nuancering nodig is. ‘De Europese sancties tegen Rusland zijn best vaag, het vergt tijd voordat die duidelijk zijn. Er komen veel nieuwe sancties, denk maar aan de bevriezingsmaatregel, of het uitgevaardigde transactieverbod. Valt een lening daar ook onder, of een dividenduitkering, of een claim? En mag je geld ontvangen van een partij onder een bevriezingsmaatregel als je je goederen al hebt geleverd voordat de sancties ingesteld werden?’

Paniek

Vanaf het uitbreken van de oorlog in de Oekraïne stond de telefoon roodgloeiend. Er was wel paniek bij klanten, vooral middelgrote en beursgenoteerde bedrijven. ‘Iedereen die exporteert, heeft er last van. Je kunt altijd tegen een gesanctioneerde partij aanlopen, of je nou in de voedings- of maakindustrie zit, maar ook jachtenbouwers en financiële instellingen.’ Compagnon en medeoprichter Sebastiaan Bennink vertelt dat dat in het begin wel anders was. ‘Yvo en ik waren min of meer in dit rechtsgebied gerold bij De Brauw. Van de ene zaak kwam de andere, maar voor een groot kantoor was dit werk op dat moment niet zo interessant, omdat het meestal kortlopende zaken waren. Terwijl, een handhavingstraject bij een toezichthouder kan zo een jaar lopen, dus daar zit echt wel werk in. Ik stelde voor een eigen kantoor te beginnen. Spannend, maar sanctierecht was in 2014 net een beetje hot, na de inval van Rusland in de Krim, en met maatregelen tegen Syrië en Iran.’

Het net gestarte kantoor kon mee op de eerste handelsmissie naar Iran en hield daarna regelmatig presentaties en cursussen over exportcontrole en sancties. ‘We gingen het hele land door om koffie te drinken en te vertellen over ons werk en ons kantoor. Inmiddels weet iedereen ons te vinden, dus wat we in toen in gedachten hadden, komt nu uit. Het is fantastisch om een eigen kantoor op te zetten en te zien hoe dat zich heeft ontwikkeld tot waar we nu staan. Door het nieuws rond de handhaving van economische sancties vragen bedrijven nu ook vaker zelf al advies over exportregels. We moeten nu zelfs weleens nee verkopen, maar proberen een cliëntenstop te voorkomen door, onder andere, het aannemen van nieuwe collega’s.’

In 2021 sloot de ervaren strafpleiter Tomasz Kodrzycki (38) aan als partner. Hij zag het sanctierecht groeien: ‘Het OM is sinds een jaar of acht actief bezig met dit soort overtredingen. Ik vind het mooi werk, omdat het ontzettend politiek is, het volgt de internationale ontwikkelingen.’ Dankzij zijn Poolse roots is Kodrzycki extra betrokken bij de Oekraïne-oorlog, een deel van zijn familie woont niet ver van de grens. ‘Een sanctie is een belangrijk economisch wapen, dat zelfs een oorlog kan beslechten. Als de EU stopt met de inkoop van Russische olie en gas, heeft Poetin echt een probleem.’

Oligarchen

Hoewel de drie partners van het kantoor het recht op een eerlijk proces en goede verdediging benadrukken, weigeren ze Russische oligarchen als cliënt. Kodrzycki: ‘Er is een symbiotische relatie tussen oligarchen en de Russische regering, daar worden door de sancties gaten in geslagen. Een oligarch heeft ervoor gekozen om onderdeel uit te maken van een corrupt systeem. Ik heb daar weerstand tegen en kan mijn gevoel niet uitschakelen, dus dan ben ik voor hen ook niet de beste advocaat.’

De twee kantoorkamers langs de A10 zijn inmiddels te klein voor het kantoor. Er is nieuwe kantoorruimte gehuurd, maar ook de tijd om die goed in te richten is schaars. Net voor een werkoverleg stelt Amar zich voor aan een nieuwe werkstudent, die wat verbaasd reageert. ‘We bleken al kennisgemaakt te hebben,’ lacht Amar. De door zijn collega Bennink genoemde investeringen in teamgevoel lijken nodig te zijn, al is de sfeer tijdens het overleg amicaal. Ze hebben een externe coach, gingen deze winter met zijn allen skiën, en er wordt regelmatig geborreld.

Ook voor Kodrzycki is het nieuw: ‘Je moet managen, nadenken over strategie en je hebt een verantwoordelijkheid die een stuk verdergaat dan het juridisch inhoudelijke werk. Het leuke is om het met elkaar te doen, anders was ik wel eenpitter geworden. Ja, het is soms erg druk, maar dit is een dienstbaar beroep, je bent altijd advocaat, dus laat doorwerken hoort er soms bij. We proberen het zo veel mogelijk te vermijden, als je nooit een etentje wilt annuleren vanwege je werk, moet je dit vak niet kiezen.’