Het onderzoek is uitgevoerd in opdracht van de Raad voor Rechtsbijstand, in samenwerking met de NOvA. Het moet handvatten bieden om te bevorderen dat ook in de toekomst het aanbod van sociaal advocaten voldoende blijft om aan de vraag naar gefinancierde rechtsbijstand te blijven voldoen.
En dat is hard nodig, blijkt nu uit het rapport. ‘Is de arbeidsmarkt voor sectoren met veel hoger opgeleiden al problematisch, voor de sociale advocatuur liggen er nog grotere tekorten in het verschiet. Aan de ene kant komt dat door de vergrijzing. Veel sociaal advocaten zijn rond de jaren tachtig in het beroep begonnen te werken en houden er binnenkort mee op of zijn al gestopt. En de gemiddelde aankomende sociaal advocaat is na afronding van het VWO nog zo’n tien jaar bezig voordat hij of zij daadwerkelijk als advocaat kan beginnen.’
Innovatieve maatregelen
De onderzoekers concluderen dat de inzet van conventionele arbeidsmarktmaatregelen, zeker op korte termijn, maar zeer beperkt een oplossing kan bieden. ‘Het effect van hogere vergoedingen en daardoor een hoger inkomen zal verreweg het sterkst zijn.’
Doortastende innovatieve maatregelen zijn volgens de onderzoekers nodig. Ze adviseren de huidige conventionele maatregelen door te zetten en ze waar mogelijk te intensiveren, maar om vooral ‘out of the box’ te denken. ‘Samenwerking tussen sociaal advocatenkantoren en innovatie in de bedrijfsvoering van sociaal advocatenkantoren is nodig. De sector zal de oplossingen in de richting van bedrijfsvoering en samenwerking op korte termijn verder moeten concretiseren. En als de overheid het van groot belang vindt dat de rechtsbijstand voor kwetsbare groepen binnen de samenleving op peil blijft, zal ze de positie van de sociale advocatuur en de advocaten moeten verbeteren.’
Verontrustend beeld
De Raad voor Rechtsbijstand vindt de conclusies die de onderzoekers trekken verontrustend. De Raad adviseert de minister een quick scan te maken naar de mogelijkheden om het te ver uiteenlopen van het uurtarief van de commerciële advocatuur en dat van de gesubsidieerde rechtsbijstand te beperken. Verder adviseert de Raad het forfaitaire systeem structureel actueel te houden na de substantiële stap met de invoering van scenario 1 Van der Meer. Als derde adviseert de Raad de minister om samen met de NOvA en de Raad een plan voor de structurele bevordering van innovatie en aantrekkelijkheid van het vak te maken, met bijbehorend structureel budget.
De NOvA is met de Raad van mening dat de conclusies iedereen met de neus op de feiten drukt. ‘Dit vraagt niet om enkele maatregelen maar om een integraal plan, waarbij alle stakeholders betrokken moeten worden. Daarnaast moet er perspectief komen voor de huidige groep van sociaal advocaten. Dat betekent niet alleen dat het aantal uren per zaak periodiek moet worden herijkt maar tevens dat het uurtarief voor gefinancierde rechtsbijstand herzien moet worden. Dat bedraagt inmiddels nog maar de helft van het markttarief.’
Tweede Kamerlid Michiel van Nispen (SP) heeft Kamervragen gesteld over het tekort aan sociaal advocaten.
