Procesafspraken in strafzaken doen geen afbreuk aan de eigen verantwoordelijkheid van de strafrechter voor de uitkomst van de zaak, stelt de Hoge Raad. De rechter kan tot een uitspraak komen die aansluit bij procesafspraken maar hij is niet verplicht het voorstel van het OM en de verdediging te volgen als hij vindt dat dit leidt tot een uitkomst die niet in redelijke verhouding staat tot de ernst van de zaak.
Voor het maken van procesafspraken bestaat geen specifieke wettelijke regeling. Daarom was het onduidelijk of en, zo ja, onder welke voorwaarden het maken van procesafspraken toelaatbaar is. Om die reden stelde de procureur-generaal (PG) bij de Hoge Raad Bleichrodt op 14 juni een vordering cassatie in het belang der wet in om op korte termijn hierover meer duidelijkheid te krijgen.
Afdoeningsvoorstel
Dat een specifieke wettelijke regeling voor procesafspraken ontbreekt – het eventueel voorzien in zo’n regeling ligt op de weg van de wetgever – wil volgens de Hoge Raad niet zeggen dat de wet geen ruimte laat voor het maken van procesafspraken in strafzaken. De Hoge Raad zet in zijn uitspraak het kader uiteen waarbinnen de rechter bij de beoordeling van de zaak kan komen tot een uitspraak die aansluit bij de procesafspraken. In de uitspraak van de Hoge Raad gaat het alleen om procesafspraken waarvan een gezamenlijk ‘afdoeningsvoorstel’ van het OM en de verdediging over de bewezenverklaring en/of de strafoplegging aan de strafrechter wordt voorgelegd.
De Hoge Raad stelt in de uitspraak onder meer de volgende voorwaarden: bij de totstandkoming van procesafspraken is rechtsbijstand voor de verdachte vereist; de officier van justitie moet bij het maken van procesafspraken rekening houden met de belangen van het slachtoffer; een afdoeningsvoorstel moet op de openbare zitting worden voorgelezen of samengevat; als de verdachte als onderdeel van een afdoeningsvoorstel afziet van bepaalde verdedigingsrechten, moet zijn gewaarborgd dat is voldaan aan de eisen van een eerlijk proces.
Klik hier voor de uitspraak van de Hoge Raad.