De Tweede Kamer worstelde woensdag zichtbaar met het dossier, dat diverse malen werd omschreven als belangrijk, maar uiterst complex. Voor de meeste fracties is de zaak kennelijk te ingewikkeld, want alleen SP, VVD en D66 kwamen opdagen. Het Kamerlid Pieter Omtzigt liet zich vertegenwoordigen door SP’er Michiel van Nispen, maar de rest liet het zonder nader bericht afweten.
De drie aanwezige fracties toonden zich op hoofdlijnen akkoord met het voornemen van minister Weerwind (Rechtsbescherming) om een landelijk toezichthouder (LTA) op te richten. Ook het weghalen van het toezicht bij de elf lokale dekens om dat vervolgens neer te leggen bij de LTA kan op instemming rekenen. Net zoals de keuze om de advocatuur het toezicht binnen de eigen gelederen te laten organiseren.
NOvA
De Kamer heeft echter moeite met de positionering van de LTA binnen de NOvA. De vrees bestaat dat die ten koste kan gaan van de onafhankelijkheid van de toezichthouder. ‘Is het niet kwetsbaar dat de landelijk toezichthouder onderdeel wordt van de NOvA, daar ook wordt gehuisvest, de advocaten de eigen toezichthouders gaan benoemen, als ook zeggenschap hebben over de begroting?’, vroeg SP’er Michiel van Nispen.
Joost Sneller van D66 noemde het ’te veel van het goede’ om de LTA onder te brengen bij de NOvA. In zijn kielzog opperde ook Ulysse Ellian (VVD) om het toezicht apart van de NOvA te positioneren. Maak er eventueel een zelfstandig bestuursorgaan (zbo) van, aldus Sneller.
Minister Weerwind wilde woensdag echter van geen wijken weten. Hij heeft alle mogelijke scenario’s zorgvuldig overwogen en uiteindelijke voor het beste model gekozen, benadrukte hij. Hij wees erop dat de LTA niet per se bij de NOvA gehuisvest hoeft te worden, maar ook ergens anders kantoor mag kiezen. Daarnaast stelt de LTA de eigen begroting vast, ook al wordt de rekening betaald door de NOvA, aldus Weerwind. Bovendien mag de LTA zelf de eigen medewerkers benoemen en ontslaan. ‘De LTA wordt weliswaar een orgaan van de NOvA, maar opereert zo onafhankelijk mogelijk. Bepaalde afhankelijkheden van andere organen binnen de NOvA zijn niet uit te sluiten, maar die wil ik tot een minimum beperken. Vanuit de praktijk dienen we checks and balances in te bouwen.’
Klachtbehandeling
Ook de scheiding van taken tussen LTA en lokale dekens roept vragen op. Weerwind wil het toezicht bij de LTA neerleggen en klachtbehandeling bij de lokale dekens laten. Het eerste is preventief, het tweede reactief stelt hij. De Kamer is er vooralsnog niet van overtuigd dat deze twee zaken te scheiden zijn. VVD’er Ellian ziet liever dat ook het tuchtrecht naar de LTA wordt overgeheveld. ‘Mijn twijfels neigen naar bezwaren. Het onderscheid tussen toezicht en klachtbehandeling is cosmetisch.’
Joost Sneller (D66) sprak van een ‘lastige knip’. ‘Wat nu als er een klacht is over een advocaat dat de regels zijn overtreden en dat tuchtrechtelijke handhaving aan de orde is? Waar komt dat terecht?’
Weerwind moest toegeven dat hier sprake is van een grijs gebied, die in de praktijk dient te worden opgelost. ‘Dit is een klacht in het licht van toezicht, die dient te worden doorgespeeld naar de LTA, die daarop acteert.’
Volgens Weerwind wordt de LTA straks ook met opzet uitgerust met ‘ambassadeurs in het veld’, die lokaal signalen kunnen opvangen.
Blik van buiten
Ook voor de beoogde opheffing van het College van Toezicht kreeg Weerwind woensdag niet de handen op elkaar. Hij wil het CvT vervangen door een ‘blik van buiten’, maar de Kamer ziet daar vooralsnog niet de meerwaarde van. Volgens Ellian is sprake van een verslechtering, omdat straks per saldo geen sprake meer is van systeemtoezicht.
In het mondelinge debat slaagde Weerwind er uiteindelijk niet in alle vragen weg te nemen. Hij beloofde de Kamer een nadere schriftelijke toelichting, voordat hij later dit jaar met een wetsvoorstel komt.
