Op 24 januari opent in Brussel het bureau van de Afghaanse Orde van Advocaten in Ballingschap. Aan het hoofd een vertrouwd gezicht voor alle advocaten in Afghanistan: Rohullah Qarizada. Hij was veertien jaar voorzitter van de Afghaanse landelijke balie, die was uitgegroeid tot 6.300 advocaten.
De Afghaanse orde, in 2008 opgericht met steun van onder andere de International Bar Association, was onafhankelijk van de overheid, zo stond in het statuut. En zo was het ook in de praktijk, zegt Arizada. ‘Er was geen sprake van corruptie, een derde van de balie was vrouw. Vrouwen en mannen waren gelijk en er zaten ook vrouwen in het bestuur.’
Ondergedoken
Het verschil met het heden is bitter: de taliban hieven de onafhankelijke balie op. Vrouwen mogen geen advocaat meer zijn. Vier advocaten werden vermoord en velen tijdens protesten gearresteerd, van wie er vijf nog steeds zijn gedetineerd, aldus Arizada.
En dan al die ondergedoken advocaten. ‘De taliban doorzochten alle dossiers die op de vergunningen van de advocaten betrekking hadden. Wie zich bezighield met mensenrechten, zaken van ‘nationale veiligheid’ of strafzaken gerelateerd aan taliban is in levensgevaar. Ikzelf moest onderduiken en heb met hulp van een internationale groep kunnen vluchten naar Iran. Dankzij een connectie met de Franse advocatenorde konden we naar Parijs, waar ik nu veertien maanden woon met mijn gezin.’
Schim
Toch zoveel mogelijk in stand houden van die onafhankelijke balie die was opgebouwd: dat is de eerste doelstelling van de Afghaanse Orde in Ballingschap die nu is opgericht. Een schim van wat het was, dat wel: achttien leden van de algemene raad van de orde die konden vluchten hebben zich erin verenigd. Ze zitten verspreid over verschillende landen, dus de bijeenkomsten zullen grotendeels online zijn. De organisatie wil een ‘thuis’ bieden aan de overige, ongeveer honderd advocaten die nu in ballingschap leven.
En aan hen die nog komen, want een tweede doel is om advocaten te helpen die in Afghanistan gevaar lopen, of in een buurland zijn gestrand. ‘Advocaten die zijn ondergedoken, moeten steeds verkassen van provincie naar provincie. Ze hebben financiële problemen en zijn in psychische nood. Ze zijn bang, elke nacht kunnen de taliban voor de deur staan.’
Terrorisme
Qarizada denkt vaak aan een advocaat die belaagd werd door een taliban die vroeger zijn cliënt was. ‘Taliban die onder het vorige regime zijn veroordeeld voor terrorisme en die nu zijn vrijgelaten, komen verhaal halen bij hun advocaten. Ze geven hen de schuld van hun veroordeling, snappen niet dat je kan worden veroordeeld ook al heb je betaald. Met deze advocaat kan ik geen contact meer krijgen, ik weet niet of hij is ondergedoken of vermoord.’
Nederland wil tot nu toe, afgezien van de eerder samengestelde lijst met mensen die gevaar lopen omdat ze voor de overheid of bepaalde organisaties hebben gewerkt, geen visa meer verstrekken aan mensen die in Afghanistan bijzonder gevaar lopen. Arizada hoopt dat de balies in verschillende westerse landen helpen hierin verandering te brengen. ‘Het is nog steeds goed mogelijk om mensen te evacueren als een land een visum geeft.’
Derde doel van de net opgerichte balie is om de mensen die hebben weten te vluchten, te helpen in hun nieuwe land weer advocaat te worden. Ook daarbij hopen ze op hulp van de plaatselijke balies.
Dag van de Bedreigde Advocaat
De opening van het Afghaanse ordebureau vindt plaats op de Dag van de Bedreigde Advocaat. Lawyers for Lawyers organiseert samen met de Law Society of England and Wales een online seminar over de situatie in Afghanistan. L4L-directeur Sophie de Graaf: ‘Die verslechtert met de dag. Vele advocaten worden bedreigd. Wij verwelkomen de oprichting van de Afghaanse orde in ballingschap en roepen de internationale gemeenschap op advocaten in Afghanistan te steunen.’
