In 2016 is het spreekrecht uitgebreid van alleen spreken over de gevolgen van het strafbare feit, naar spreken over elk onderwerp gerelateerd aan het misdrijf. Sprekers kunnen zich sindsdien ook uitlaten over bijvoorbeeld de strafmaat en de schuld van de verdachte. Het NSCR heeft, in opdracht van het WODC, onderzocht of de uitbreiding van het spreekrecht bijdraagt aan het herstel van emotionele schade bij slachtoffers en nabestaanden na een misdrijf. Ook zijn de ervaringen van professionals en het proces rondom het spreekrecht in kaart gebracht.
Het spreekrecht helpt slachtoffers en nabestaanden om ‘alles op een rijtje te zetten’ wat de verwerking kan ondersteunen, blijkt uit het onderzoek. Sprekers voelen zich in vergelijking met het beperkte spreekrecht meer erkend en serieus genomen in het strafproces. Daarnaast ervaren ze dat de autoriteiten meer rekening houden met de gevolgen van het misdrijf en dat de dader meer inzicht krijgt.
Sprekers zijn blij met de vrijheid om te kunnen spreken waarover ze willen en geven aan dat het wegnemen van de beperkingen een belangrijke motivatie is om gebruik te willen maken van het spreekrecht. Slachtoffers die gebruikmaken van het spreekrecht worden over het algemeen goed voorbereid door Slachtofferhulp Nederland en slachtofferadvocaten. Hierdoor weten ze wat ze kunnen verwachten en blijven negatieve effecten beperkt, aldus de onderzoekers.
Professionals
Ook de geïnterviewde professionals zijn over het algemeen positief over het uitgebreide spreekrecht. Slachtofferadvocaten en Slachtofferhulp zien de meerwaarde voor slachtoffers. Officieren van justitie, rechters en strafrechtadvocaten geven aan dat hun ervaringen wel afhankelijk zijn van de zaak. Het komt voor dat er bedreigingen of beledigingen zijn opgenomen in de slachtofferverklaring, dat de slachtofferadvocaat bij het uitoefenen van het spreekrecht de rol van de officier overneemt of dat nabestaanden foto’s of filmpjes van de overledene willen tonen.
Hierbij ingrijpen wordt door rechters als lastig ervaren, omdat er geen duidelijke grenzen zijn gegeven door de wetgever. De onderzoekers bevelen dan ook aan kaders te ontwikkelen rondom het spreekrecht. Dat zou zowel justitie als slachtoffers meer houvast geven.
Lees hier het volledige onderzoek.