De Uitvoeringsorganisatie Herstel Toeslagen (UHT), onderdeel van de Belastingdienst, is verantwoordelijk voor de financiële compensatie van de slachtoffers van de toeslagenaffaire. Volgens advocaten verloopt de hersteloperatie traag en chaotisch en blijven oplossingen voor ‘grote knelpunten’ uit, aldus de Nederlandse Orde van Advocaten (NOvA). Die ging, samen met de Raad voor Rechtsbijstand (RvR) en een werkgroep van betrokken advocaten, de afgelopen anderhalf jaar elke drie weken in gesprek met de UHT over schadeherstel. Inmiddels vinden enkel nog ‘op ad-hoc basis’ gesprekken plaats tussen individuele advocaten en de UHT.
Volgens advocaten is de ‘juridisering’ van het herstelproces een belangrijk probleem. ‘Er is een capaciteitsprobleem bij zowel de Belastingdienst als bij de Commissie Werkelijke Schade (CWS) dat leidt tot lange wachttijden voor gedupeerde ouders,’ aldus de NOvA. ‘Advocaten zien zich genoodzaakt juridische middelen in te zetten om de zaken van hun cliënten te versnellen. Daarnaast ontbreken er heldere regels voor het vaststellen van het schadebedrag en is er sprake van een lappendeken van regelingen met een soms moeizame basis. Dat resulteert in een spaghetti van besluiten waartegen vaak bezwaar wordt ingediend.’
De NOvA zegt in het contact met de UHT voortdurend te hebben gewaarschuwd voor het feit dat het aantal bezwaarprocedures zou stijgen door de gebrekkige inrichting van het herstelproces. ‘Wij hebben aanbevelingen gedaan om het herstelproces anders in te richten en daardoor het aantal bezwaarprocedures te verminderen. Belangrijk onderdeel daarvan was: hou het simpel. Ook hebben we de knelpunten veelvuldig aangekaart bij het Ministerie van Financiën. Tot nu toe zonder resultaat.’
Juridische weg
Advocaat Bernard de Leest (Zumpolle advocaten, Utrecht), oud-lid van de algemene raad van de NOvA, voelt zich bedrogen. ‘Toen wij onze hulp aanboden aan de staatssecretaris bleek dat men geen beeld had van de ernst van de situatie. Het ministerie koos voor de juridische weg en daar hebben wij grote vraagtekens bij gezet. We hebben het over gedupeerden, dan kun je je toch niet voorstellen dat deze weg wordt gekozen.’
Volgens de NOvA zijn de afgelopen tijd van de circa driehonderd advocaten die deelnemen aan de rechtsbijstandsregeling Herstel Kinderopvangtoeslag (HKT) twaalf advocaten gestopt met het bijstaan van gedupeerde ouders. De NOvA gaf in februari al te kennen hiervoor te vrezen omdat ‘het moeizame herstelproces veel advocaten moedeloos zou maken’.
Advocaat Farida Boukich (Advocatenkantoor Boukich, Utrecht) erkent dat er goede redenen zijn om af te haken. Het aantal uren staat niet in verhouding tot de vergoeding van de Raad voor Rechtsbijstand, zegt ze. ‘Het hele CWS-proces kost tientallen uren. Gesprekken met cliënt, hulp bij het invullen van formulieren, correspondentie, het reageren op CWS, het bijwonen van een hoorzitting en het bestuderen van het hersteldossier dat pas in een later stadium wordt ontvangen. Ik kan me voorstellen dat advocaten afhaken. Overleg voeren met de UHT doe ik niet. Verandering komt niet zolang dezelfde werkprocessen worden gehanteerd worden.’
Bezwaar
Suzanne Arakelyan (AKL Advocaten, Schiedam) geeft hetzelfde geluid. Ze staat zo’n 240 gedupeerden bij. ‘Een groot probleem is dat we geen inzage hebben in de stukken waarop de UHT haar besluit baseert over het compensatiebedrag voor ouders. Hierdoor zijn we genoodzaakt telkens bezwaar te maken tegen besluiten. Ook wanneer je contact zoekt met de UHT krijg je veelvuldig het antwoord dat we maar in bezwaar moeten gaan. Ik probeer wel overleg te voeren maar het helpt weinig. Er is weinig communicatie mogelijk.’
Ook Narda Teke-Bozkurt (Bolwerk Advocaten, Enschede), die negentig gedupeerde ouders bijstaat, herkent de problematiek. ‘We kunnen dossiers niet inzien, de wettelijke termijnen worden niet aangehouden door de UHT. We worden op allerlei manieren gedwarsboomd. Ze benaderen cliënten zelfs rechtstreeks en proberen zo de advocaten opzij te zetten. Ik heb hier melding van gemaakt bij staatssecretaris Aukje de Vries. Die heeft toen gezegd: we doen ons best. Maar dat is duidelijk niet genoeg.’
Vrijwilligerswerk
Van stoppen willen de advocaten niet weten, maar dat er iets moet veranderen is duidelijk. ‘Als ik het voor het geld had gedaan was ik allang gestopt,’ zegt Teke Bozkurt. ‘Het is puur vrijwilligerswerk. Maar ik ben zelf gedupeerde dus uit principe ga ik door, voor mezelf en voor mijn cliënten.’
Premier Rutte liet vorige week in een Kamerbrief weten dat ‘het kabinet zich op korte termijn inspant om, zonodig out-of-the-box, tot een verbetering te komen van de aanpak voor de kinderopvangtoeslagaffaire’. De UHT zegt druk bezig te zijn met het versnellen en verbeteren van de hersteloperatie. Hiervoor worden verschillende maatregelen genomen, zoals het uitbreiden van de capaciteit en de inzet van meer software. Ook zouden bezwaren van gedupeerde ouders sneller worden afgehandeld, bijvoorbeeld door het inzetten van mediation of het afsluiten van vaststellingsovereenkomsten. Verwacht wordt dat begin 2025 bij negentig procent van de ouders de beoordeling van hun zaak is afgerond.
