Partijen eensgezind in verkiezingsdebat sociale advocatuur

Het debat werd gefaciliteerd door De Brauw Blackstone Westbroek aan de Amsterdamse Zuidas en geleid door Anne van Schaik (sociaal advocaat bij Spuistraat 10 Advocaten in Amsterdam) en Rogier Scheltes (VSAN-bestuurder en sociaal advocaat bij Sociaal Advocaten Rotterdam). Aan de hand van twee stellingen gingen Margreet de Boer (GroenLinks/PvdA), Don Ceder (ChristenUnie), Michiel van Nispen (SP), Ulysse Ellian (VVD), Hülya Kat (D66), Marieke Koekkoek (Volt) en Sandra Palmen (NSC) met elkaar in gesprek over de toekomst van de sociale advocatuur.

Er moet structureel ten minste vijftig miljoen extra worden gereserveerd voor verhoging van de vergoedingen rechtsbijstand door de sociale advocatuur, was de eerste stelling. Voorvechter van meer investeringen in de sociale advocatuur Van Nispen (plek vijf van de SP) ging nog een stapje verder. Hij pleitte voor een structurele investering van 68 miljoen extra. ‘De toegang tot het recht is het fundament van onze rechtsstaat en de sociaal advocaat vervuld daar een cruciale rol in,’ zei hij. ‘Er is de laatste tijd wel wat gebeurd en er waait een andere wind, maar dat is nog niet genoeg. Er moet geld bij en het vak moet weer aantrekkelijk worden zodat er jonge aanwas komt.’

Oud-advocaat Koekkoek (plek twee Volt) noemde het bedrag van vijftig miljoen realistisch. ‘Steek het geld ook in de toekomst,’ benadrukte zij. ‘Voor zij-instromers en in de beroepsopleiding. Maak de sociaal advocaat onderdeel van de juridische beroepen.’ Volgens Palmen (raadsheer-plaatsvervanger bij de Centrale Raad van Beroep, plek vijf van NSC) dient er te worden gekeken naar ‘adequate bedragen en voorzieningen’. ‘De toegang tot het recht staat in ons partijprogramma in het eerste hoofdstuk bij goed bestuur. Het ultieme doel van de rechtsstaat is de rechtsbescherming. We moeten dat goed met elkaar regelen. Met elkaar het stelsel herzien en daarnaast kijken naar laagdrempelige vormen van geschilbeslechting.’

Sociaal advocaat De Boer (plek 31 GroenLinks/PvdA) stelt dat eerst de financiële nood gelenigd moet worden om vervolgens te kijken naar eventuele verandering van het stelsel. Ze liet weten als sociaal advocaat blij te zijn dat er de afgelopen tijd stappen zijn gezet. ‘In het familierecht krijg ik nu echt meer vergoed dan een paar jaar geleden. Ik hoop dat we nu ook de ingewikkelde zaken weer wat meer aan kunnen nemen.’

Voor oud-advocaat en VVD’er Ellian (plek achttien) komt de conclusie om structureel meer geld te investeren te vroeg. Wel vindt hij dat er fundamenteler gekeken moet worden naar het in zijn ogen ‘vreemde’ systeem. ‘Ik ben voorstander van een redelijke boterham, maar dat krijg je niet perse met extra geld. Daarvoor is ook een verandering van het stelsel nodig.’

Voormalig advocaat Ceder (plek zeven ChristenUnie) beaamde dat de belemmeringen voor effectieve toegang tot het recht weggenomen moeten worden. ‘De forfaitaire vergoeding vind ik waanzin. Er is een perverse prikkel dat wanneer advocaten meer procederen ze meer geld krijgen. Er is naast meer geld een stelselwijziging nodig, zodat we naar een effectief stelsel gaan waarin burgers en advocaten krijgen waar ze recht op hebben.’

Ook in de tweede stelling vonden de partijen elkaar voor een groot deel. Sociale advocatuur is een specialisme ‘an sich’ en kan niet zomaar worden uitbesteed aan commerciële partijen, luidde deze. Volgens De Boer is daar geen twijfel over. ‘Je kiest er vanuit idealisme voor op te komen voor mensen en niet voor bedrijven en voor mensen die een extra zetje nodig hebben. Waarom zou je willen dat de commerciële kantoren dat doen? Als commerciële kantoren met hart en ziel voor deze doelgroep aan de slag gaan en een sociale sectie opzetten, is daar niks op tegen. Maar je moet er wel echt voor kiezen, het moet je niet opgelegd worden.’

Kat (plek zeventien D66) is het met haar eens. ‘Sociaal advocaten hebben het hart op de goede plek. Ik geloof er niet in dat commerciële partijen dit specialisme zomaar over kunnen nemen. Ik zie dat in de praktijk niet gebeuren. Voetballer nummer tien gaat ook niet ineens op het doel.’

Volgens Van Nispen heb je sociaal advocaten nodig die de ‘sociale kaart’ kennen. ‘Het is een specialisme en daar moeten we zuinig op zijn. Het is een overheidstaak om te zorgen voor toegang tot het recht. Ik vind het niet aan de Zuidas om daarvoor op te draaien.’ Ellian vindt enige bijdrage en verantwoordelijkheid niet gek om te vragen van de commerciële advocatuur. Koekkoek pleit vooral voor meer samenwerking. ‘Faciliteiten openstellen voor sociaal advocaten bijvoorbeeld om kosten te drukken.’

Het publiek, dat voornamelijk bestond uit VSAN-leden, onthield zich dinsdagavond van felle kritiek. Wel opperde een enkeling, waaronder rechter Herman van der Meer – naamgever aan de bekende commissie – iets te doen aan de hoofdelijke omslag. ‘Het feit dat sociaal advocaten krediet moeten lenen om aan de beroepsopleiding te beginnen, daar moet de NOvA iets aan doen.’ NOvA-bestuurder Sanne van Oers reageerde met de mededeling dat de hoofdelijke omslag op de agenda staat voor volgend jaar. ‘Wij zijn er heel erg voor dat de sterkste schouders de zwaarste lasten dragen.’