Dat blijkt uit het rapport van het vervolgonderzoek naar kansen en belemmeringen voor zakelijke mediation in Nederland, uitgevoerd door Marc Simon Thomas, Eva Schutte, Manon Schonewille en Olga Korneeva in opdracht van Platform Business Mediation (PBM). Het onderzoek, gehouden onder bedrijven en advocaten, belicht de ontwikkeling van zakelijke mediation in de afgelopen vijf jaar.
De voornaamste redenen voor advocaten om te kiezen voor zakelijke mediation zijn de verwachting dat mediation sneller is dan een juridische procedure, onzekerheid van een juridische procedure en de mogelijkheid van een creatieve oplossing. De ervaring van een mediator in zakelijke mediation wordt steeds meer gewaardeerd, zowel door bedrijven als advocaten, blijkt uit het onderzoek. Daarnaast speelt de registratie van mediators door organisaties zoals de Mediatorsfederatie Nederland of het International Mediation Institute een steeds grotere rol bij de selectie van een mediator.
Advocaten vinden het verder vooral belangrijk dat een zakelijke mediator ervaring heeft in zakelijke mediation en dat hij of zij juridische kennis en branche-expertise bezit. Advocaten hechten in 2023 (zeventig procent) meer waarde aan een mediator met branche-expertise dan bedrijven (55 procent). In 2018 was dit andersom: 52 procent van de advocaten versus 75 procent van de bedrijven.
Rol mediator
Net als in 2018 vindt de meerderheid niet dat de mediator zich moet beperken tot het in goede banen leiden van de gesprekken, zodat de partijen op een constructieve wijze met elkaar in gesprek kunnen komen en blijven. Zowel bedrijven als advocaten hebben duidelijk behoefte aan een mediator die een proactieve rol speelt in de mediation. Zo moet een mediator de kansen en risico’s van een zaak bespreken met de partijen om hen naar een regeling te begeleiden.
Bijna alle advocaten en bedrijven vinden het goed wanneer de mediator stevig de regie over het proces neemt. Een meerderheid ziet als voornaamste toegevoegde waarde van een mediator dat deze de emotionele barrières uit de weg ruimt voor het treffen van een regeling. Dat is vergelijkbaar met 2018.
Rol advocaten
Wat betreft de gewenste rol van advocaten in zakelijke mediation is er een verschuiving zichtbaar. Zowel bedrijven als advocaten zien de rol van de advocaat tijdens de mediation voornamelijk als sparringpartner of bewaker van de belangen van de cliënt, en niet zozeer als juridisch adviseur. Bedrijven en advocaten vinden dat een advocaat de mogelijkheid van mediation moet onderzoeken en met de cliënt moet bespreken. Verder is slechts een kleine tien procent van de bedrijven voorstander van de aanwezigheid van advocaten van partijen bij de mediationbijeenkomsten. In 2018 waren dubbel zoveel bedrijven (22 procent) overtuigd dat de advocaten van partijen bij mediationbijeenkomsten aanwezig moeten zijn.
Opmerkelijk is dat ook de advocaten zelf geen grote voorstanders zijn van de aanwezigheid van advocaten bij mediationbijeenkomsten: 36 procent staat hier neutraal tegenover (in 2018 was dit 31 procent) en 49 procent is het er (geheel) mee eens (in 2018 was dit 56 procent). Steeds meer bedrijven leggen minder nadruk op het advies van een advocaat bij het wel of niet kiezen voor mediation: van 42 procent (2018) naar 74 procent (2023). Bedrijven vinden het wel belangrijk dat advocaten bekend zijn met mediationvaardigheden.
Algemene conclusie van het onderzoek is dat mediation in de zakelijke markt effectief is. Gebruikers zijn overwegend tevreden. Er is sprake van een gelijke lichte stijging bij de gemiddelde waardering voor het resultaat van alle mediations waarbij advocaten en bedrijven betrokken waren: bij advocaten van 7,5 naar 7,8 en bij bedrijven van 7,3 naar 7,7. Dit wordt volgens de onderzoekers ondersteund door een stijgend slagingspercentage van mediations: bij advocaten van 75 procent (2018) naar tachtig procent (2023), en bij bedrijven van 77 procent (2018) naar 84 procent (2023).