Van der Pas onderzocht waarom en hoe verschillende Europese organisaties op strategisch wijze procederen. Zij promoveert op dit onderwerp op 10 september aan de Radboud Universiteit. Een recent voorbeeld van strategisch procederen in het asielrecht is de succesvolle zaak die Stichting Vluchtelingenwerk voerde rondom de opvang in Ter Apel, om de overheid te dwingen de situatie te verbeteren.
Volgens Van der Pas is het niet verrassend dat strategisch procederen de laatste jaren meer voorkomt. ‘In het verleden probeerden vluchtelingenorganisaties vaker via de lobbyroute successen te behalen. Dat zie je ook nog steeds vaak gebeuren in landen als Duitsland, waar het politieke klimaat daar meer ruimte voor biedt. De laatste jaren is er via die weg weinig te bereiken in Nederland, en mede daarom verleggen organisaties hier hun aandacht naar het recht.’
Forse verschillen
De studie van Van der Pas biedt een uitgebreide analyse van hoe deze organisaties procederen. Ze sprak met medewerkers van belangenorganisaties uit Nederland, Duitsland en Italië. Daaruit blijkt dat er forse verschillen zitten tussen de werkwijze van organisaties, afhankelijk van het politieke en juridische klimaat. In Nederland kun je relatief makkelijk naar de rechter stappen.’
n Duitsland daarentegen is het volgens Van der Pas veel moeilijker voor een organisatie om een proces te starten. ‘Daar bestaan deze organisaties ook vooral uit maatschappelijk werkers en communicatie-experts, waardoor ze minder gauw voor een juridische route kiezen. In alle gevallen wordt er door belangenorganisaties gekeken naar de strategie die het meeste kans maakt voor het doel dat ze willen bereiken. Strategisch procederen lijkt in dit kader te werken: in het asielrecht zijn de laatste jaren verschillende nationale en internationale rechtszaken tot stand gekomen dankzij deze belangenorganisaties.’
Niet kloppend beleid
Hoewel sommige politieke partijen stappen willen zetten om strategisch procederen een halt toe te roepen, verwacht Van der Pas niet dat dat veel effect gaat hebben. ‘Er blijft veel ruimte voor organisaties om via deze route successen te behalen, omdat er veel gevallen zijn waarin het nationale beleid niet klopt met Europees Unierecht of mensenrechten. De enige manier voor overheden om minder processen aan hun broek te krijgen, is simpelweg door zich beter te houden aan wetten en regels.’