Geen enkele onwaarheid werd door hem erkend of rechtgezet. George Orwell zou zeggen: ‘The very concept of truth is fading out of the world.’ En hij zou erop wijzen dat gevaar dreigt ‘that those lies will pass into history’.
Op de website van onze eigen Rijksoverheid staat: ‘Desinformatie en nepnieuws zijn een probleem. Het kabinet wil voorkomen dat desinformatie en nepnieuws veel invloed krijgen in Nederland.’ De overheid wijst met de vinger naar social media, naar vreemde mogendheden, naar complottisten.
Oud-minister Ollongren wordt geciteerd: ‘We lopen het gevaar af te steven op een “infocalyps”. Dat is een samenleving waarin desinformatie — bewust gemaakt om mensen te misleiden – en misinformatie – goedbedoelde onjuiste informatie – mensen uit elkaar drijven.’
Nergens steekt de staat de hand in eigen boezem. Toch vormt de overheid zelf, en politici in het bijzonder, het grootste gevaar. Begin dit jaar publiceerde de Financial Times hier een artikel over: ‘Forget technology — politicians pose the gravest misinformation threat’.
In het VK is al jaren een organisatie actief genaamd Full Fact die de beweringen van politici onderzoekt: ‘2022 was a damaging year for standards in public debate: As many as 50 MPs, including two Prime Ministers, Cabinet and Shadow Cabinet Ministers, failed to correct false, unevidenced or misleading claims, despite repeated calls from Full Fact to do so.’
Liegende politici vervuilen ook in Nederland het publieke debat, vooral over immigratie. Yeşilgöz loog vlak voor de verkiezingen over asielzoekers die duizenden familieleden naar ons land haalden. Minister Faber liegt wekelijks dat er een asielcrisis is. Nooit wordt een leugen rechtgezet.
Wat kan de burger doen tegenover liegende bewindslieden? De Wet open overheid voorziet in toegang tot overheidsinformatie ten behoeve van goed democratisch bestuur. Maar niet in recht op waarheidsgetrouwe informatie. Geen enkele wet verplicht de staat tot waarheid. Misschien omdat verwacht wordt dat in het democratische krachtenveld de objectieve waarheid het destillaat is van democratisch debat, journalistiek onderzoek en parlementaire controle. Maar de praktijk is nu juist dat de leugen de democratie ondergraaft.
Het wordt hoog tijd voor een vestiging van Full Fact in Nederland. Nog beter is het om de positie van de burger tegenover gouvernementele misleiding grondwettelijk te versterken. Een fundamenteel recht van de burger om verschoond te blijven van leugens van zijn eigen overheid. Ik ben benieuwd welke politici daar tegen zijn.