Minister Faber (Asiel en Migratie) had Uylenburg om een reactie gevraagd op het concept Asielnoodmaatregelenwet en het beoogde tweestatusstelsel. De voorzitter van de Afdeling heeft er geen goed woord voor over.
In de wetsvoorstellen worden onder meer de geldigheidsduur van een asielvergunning teruggebracht van vijf naar drie jaar, de asielvergunning voor onbepaalde tijd en de zogeheten voornemenprocedure afgeschaft, de mogelijkheid tot nareis geschrapt voor meerderjarige kinderen en ongehuwde partners en een tweestatusstelsel ingevoerd. Volgens Uylenburg leiden de maatregelen tot een forse extra werkbelasting van de IND, en in het verlengde daarvan ook bij de rechtspraak tot een grote werkverzwaring en hoge kosten, zowel bij de rechtbanken als in hoger beroep bij de Afdeling bestuursrechtspraak. Er zal veel meer geprocedeerd worden, waarschuwt ze. ‘Extra belasting betekent structureel meer en langere procedures, in tegenstelling tot wat de minister met de wetsvoorstellen beoogt.’
Uylenburg wijst ook op het Europese Migratiepact dat in juni 2026 moet zijn verwerkt in de Nederlandse wetgeving. IND en rechtspraak zullen daar sowieso hun handen vol aan hebben. ‘Als de uitvoering van het Migratiepact niet op tijd is gerealiseerd, bestaat het risico op dubbel werk, omdat vreemdelingen zich toch op het Migratiepact kunnen beroepen.’
Grote zorgen
Ook de Raad voor de rechtspraak maakt zich op het gebied van rechtsbescherming, wetgevingskwaliteit en uitvoerbaarheid ‘grote zorgen’ over de twee conceptwetsvoorstellen. Dat staat in een wetgevingsadvies op hoofdlijnen.
De raad heeft ‘zeer grote bezwaren’ tegen de invoering van het tweestatusstelsel. ‘Het leidt niet alleen tot hoog oplopende werkvoorraden bij de rechtbanken, maar ook tot andere ernstige keteneffecten.’ De Raad ziet dit risico als ‘zeer reëel’ en acht het waarschijnlijk dat deze maatregel eerder een verslechtering dan een verbetering zal zijn voor de doorlooptijden binnen de gehele asielketen. Ook het andere wetsvoorstel heeft volgens de raad een ‘zeer zorgelijk zwaar effect’ op de vreemdelingenrechtspraak.
In het advies geeft de raad aan dat de naar verwachting zeer substantiële verzwaring van de werklast voor de Rechtspraak als gevolg van de twee wetsvoorstellen, ook effect kan hebben op de werklast voor rechters in andere rechtsgebieden dan het vreemdelingenrecht. Ook benadrukt de Raad dat de wetswijzingen in samenhang moeten worden bekeken met andere nieuwe wet- en regelgeving, zoals het EU-migratiepact dat medio 2026 van kracht wordt en dat naar verwachting ook de nodige gevolgen zal hebben voor de werklast van de Rechtspraak.
Ondermijning rechtsstaat
Vrijdag leverde de Nederlandse orde van advocaten (NOvA) ook al kritiek op de nieuwe asielmaatregelen van minister Faber. Volgens de NOvA ligt ondermijning van de democratische rechtsstaat op de loer.
‘Het gaat om wetsvoorstellen met vergaande consequenties voor asielzoekers, de asielketen en uiteindelijk de rechtsstaat in Nederland. Door de snelheid, de beperkte wetgevingsconsultatie en de vertrouwelijkheid van de wetsvoorstellen, komt de kwaliteit van wetgeving ernstig in het gedrang.’ Ook vindt de orde dat de minister betrokken partijen te weinig tijd geeft om met een reactie te komen.