Van Rossem is naar eigen zeggen nog altijd getraumatiseerd na het ‘ernstige incident’ in de gevangenis in Vught. Op 17 februari bezocht hij daar een verdachte van poging tot diefstal en braak ter voorbereiding op de raadkamer. ‘Ik had hem als piketadvocaat eerder gesproken en daarna ook nog een paar keer telefonisch. Toen was hij steeds heel vriendelijk, dus ik was totaal niet voorbereid.’
Toen Van Rossem in het consultatiekamertje zat te wachten, werd de cliënt zonder handboeien binnengebracht en stapte gelijk op hem af. ‘Dat was opvallend. De cipier zag dat, deed de deur dicht, maar bleef daar gelukkig wel even staan.’ Van Rossem werd daarna zonder aankondiging door de man besprongen en geslagen. ‘Het was dus niet een gesprek dat uit de hand liep, zoals het persbericht van de PI stelt. Misschien was de man in een psychose. In ieder geval ging het gelijk mis. Als ik tegen de grond was gewerkt, dan was het slecht afgelopen. Dan hadden ze me na een uur gevonden, want zo lang stond er voor het gesprek.’
Mobiele noodknop
Terwijl hij door de man werd geslagen en er een wurgpoging werd gedaan, slaagde Van Rossem erin de noodknop aan de muur te bereiken en in te drukken. De bewaker op de gang greep gelijk in en binnen tien seconden kwamen ook andere bewakers aanrennen om de verdachte te overmeesteren. Van Rossem had een bloedend oor, een zere keel en een lichte hersenschudding. Hij heeft de verdediging van de man neergelegd en aangifte gedaan van mishandeling en poging tot doodslag.
De advocaat pleit nu voor betere veiligheid in penitentiaire inrichtingen en politiecellen. ‘Als ik iets had vermoed, dan had ik een consult achter glas aangevraagd. Maar in zo’n gewone kamer is geen camera en de ruimte is geluidsdicht. Een mobiele noodknop aan een polsbandje zou een goede oplossing zijn, want ik kan me voorstellen dat dit soort incidenten vaker voorkomt.’
Veiligheid
Volgens de PI Vught is zo’n incident daar nooit eerder voorgevallen. De instelling is daarom ook niet van plan de veiligheidsmaatregelen aan te scherpen. ‘De veiligheid van advocaten en andere bezoekers in de PI Vught heeft onze voortdurende aandacht,’ stelt een woordvoerder van de Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI) namens de directie van PI Vught in een reactie. ‘We betreuren het dat de advocaat betrokken is geraakt in deze situatie. In dit geval kon de advocaat direct op de noodknop drukken, stond de beveiliging al in de gang, waarna volgens protocol meteen werd ingegrepen. Een uitzonderlijke situatie, die laat zien hoe belangrijk een spoedige en doeltreffende reactie is.’
Een noodknop is een van de manieren om hulp in te roepen, maar zeker niet de enige, aldus de woordvoerder. ‘Personeel surveilleert zichtbaar en onzichtbaar, is voortdurend alert en is getraind om signalen zoals een roep om hulp of andere afwijkende geluiden en gedragingen op te pikken. Daarnaast maken we vooraf en proactief inschattingen van de situatie, waarbij medewerkers ook zelf in actie komen en desgewenst informeren of alles goed gaat.’
Het plaatsen van een handmelder is overwogen, maar is volgens DJI niet dé oplossing en garantie om te voorkomen dat een advocaat wordt aangevallen. ‘Veiligheid vraagt om een bredere aanpak dan alleen een extra knop. We blijven continu kijken naar verbeteringen in onze veiligheidsmaatregelen, in balans met wet- en regelgeving en de rechten van gedetineerden en hun advocaten. Uiteindelijk zorgen de medewerkers voor de veiligheid. Zij reageren op een noodknop, vangen signalen op en schieten te hulp waar nodig.’
Incident
Deken van Oost-Brabant Jan Frederik Schnitzler is niet overtuigd van de mening van de directie van PI Vught dat een handmelder geen significante verbetering oplevert. ‘Ik ben geen veiligheidsdeskundige, maar ik kan me voorstellen dat landelijke invoering van een mobiele handmelder soelaas kan bieden. Daarom heb ik samen met advocaat Frederique ten Berge, deken van Midden-Nederland en portefeuillehouder ondermijning van het landelijk dekenberaad, contact opgenomen met de DJI. We wachten het standpunt van DJI af.’
Schnitzler noemt het ‘ongelooflijk naar’ wat advocaat Van Rossem is overkomen. ‘Al blijft het gelukkig een incident in vergelijking met de toenemende bedreigingen aan het adres van advocaten. In de elf jaar dat ik deken ben, heb ik zoiets nog niet eerder meegemaakt. Desondanks neem ik het zeer serieus en moeten we kijken hoe we dit in de toekomst kunnen voorkomen. Dit geldt niet alleen voor de penitentiaire inrichtingen, maar ook voor de spreekkamers bij de politie.’
Nazorg
Ook de NOvA laat weten zeer geschrokken te zijn van dit incident. Algemeen deken Jeroen Soeteman heeft inmiddels contact gezocht met de advocaat.
Van Rossem overweegt ondertussen te stoppen met zijn beroep. ‘Als sociaal advocaat heb ik veel te maken met verslaving en psychische problemen bij mijn cliënten. Ik kan dat altijd met praten oplossen. Maar deze keer keek ik de dood in de ogen. Ik krijg nazorg van een psycholoog en misschien trekt het over. Voorlopig werk ik door aan lopende zaken, maar met de deur van mijn kantoor op het slot.’