Het is augustus 1969. De ooit florerende Tilburgse textielindustrie is eind jaren vijftig tot stilstand gekomen en de werkloosheid groeit snel. Veel onvermogende burgers lopen tegen problemen aan, bijvoorbeeld over uitkeringen. De toegang tot het recht is voor deze groep slecht geregeld. De bestaande wetgeving is ondoorzichtig, veel mensen kennen hun rechten niet. Geld om een advocaat in te schakelen, hebben ze niet.
Het is ook de tijd van de studentenprotesten en de opkomst van de burgerrechtenbeweging. Een groep rechtenstudenten van de Katholieke Hogeschool in Tilburg (tegenwoordig Tilburg University) brengt de gelijkheidsidealen in de praktijk. Ze richten de Stichting Juridische EHBO op: Eerste Hulp Bij Onrecht waar onvermogende burgers worden voorgelicht over hun rechten. De eerste rechtswinkel is geboren. Het loopt storm en algauw verhuizen de student-adviseurs van een kamertje in de Maranathakerk naar een ruimte op de faculteit. Ze hebben dan al ruim duizend kosteloze adviezen uitgebracht. Goed voorbeeld doet volgen: in 1971 zijn in vrijwel alle universiteitssteden rechtswinkels te vinden.
Ruiger
Theo de Roos (oud-hoogleraar en -advocaat De Roos & Pen) was destijds actief binnen de rechtswinkel Amsterdam. ‘Ik kwam van de VU, maar ik wilde niet bij de rechtswinkel van de VU. Die vond ik te veel ingebed, te paternalistisch. Er zat daar maar één advocaat en daar mochten de studentjes het mee doen. Ik was toch wat ruiger en wilder, bezig met marxisme en bezettingen en zo. Dus deed ik mee met de rechtswinkel van de UvA.’
De rechtswinkel houdt spreekuren, intakegesprekken zijn gratis. Als een zaak wordt aangenomen, betaalt de cliënt 25 gulden. ‘Dat was niet veel, maar voor die tijd ook niet niks. Daarmee was het wel klaar, ook als het uitliep op een procedure.’ De studenten krijgen ‘stevige’ begeleiding van docenten aan de UvA. ‘Er waren wekelijkse besprekingen en de docenten waren tussendoor benaderbaar. Als een advocaat ingeschakeld moest worden, dan waren er bevriende sociaal advocaten die de zaak overnamen. Dat was de formule.’
