De Algemene Rekenkamer onderzoekt jaarlijks of de verantwoording die de ministers afleggen via de jaarverslagen en het beheer dat de ministers voeren, voldoen aan de wettelijke eisen. Bij het ministerie van Justitie en Veiligheid concludeerde de Rekenkamer dat in minimaal 867 strafzaken de tenaamstelling van verdachten en veroordeelden niet klopt. In ruim 140 zaken gaat om een zedendelict of geweldsmisdrijf. De naamsverwisseling kan bijvoorbeeld ontstaan door identiteitsfraude of een invoerfout.
Ernstige onvolkomenheid
Het gebrek aan een toetsings- en handelingskader zorgt voor onduidelijkheid over de vraag of en hoe foutieve tenaamstellingen van veroordeelden gecorrigeerd moeten worden. ‘Een ernstige onvolkomenheid,’ aldus de Rekenkamer. ‘De minister mag het zichzelf aanrekenen dat als gevolg hiervan ambtenaren van Justid (de Justitiële Informatiedienst, red.) in gewetensnood zijn gekomen.’
Medewerkers van Justid hebben in gevallen waarin sprake was van een verkeerde naamstelling naar eigen inzicht gehandeld, schrijft de Rekenkamer. Medewerkers hebben niet alleen schrijffouten verbeterd, maar ook inhoudelijke wijzigingen doorgevoerd, zoals het volledig veranderen van de tenaamstelling van de veroordeelde. ‘Wij oordelen dat deze handelingen op gespannen voet staan met de trias politica en vragen ons af of de minister hiermee op de stoel van de rechter is gaan zitten.’
Het ministerie van JenV stelt dat een deel van de handelingen van de Justid-medewerkers mogelijk onrechtmatig waren. Het probleem van de onjuiste tenaamstellingen is al sinds 2012 bekend binnen het ministerie van Justitie en Veiligheid. Staatssecretaris Struycken (Rechtsbescherming) heeft gezegd de Tweede Kamer eind mei nader te informeren per brief.
Strafrechtketen
De Rekenkamer signaleert ook andere problemen in de strafrechtketen. Zo informeert het Openbaar Ministerie bijna een op de vijf slachtoffers van criminaliteit niet goed, terwijl slachtoffers daarvoor afhankelijk zijn van het OM. Ook moeten slachtoffers te lang wachten op de afhandeling van hun zaak. Bij jeugdige verdachten is het doel om tachtig procent van de zaken binnen een half jaar af te ronden, schrijft de Rekenkamer. Dat komt in de praktijk neer op veertig procent.