Derk Wiersum

Het Openbaar Ministerie heeft levenslang geëist tegen de vermeende moordenaars van advocaat Derk Wiersum. Volgens het OM is op 18 september 2019 niet alleen een mens vermoord, maar ook een dienaar van de rechtsstaat. De aanslag is toe te wijzen aan de onderwereld die zich onaantastbaar waant, aldus de officier tijdens de inhoudelijke behandeling in juli.

Tijdens de behandeling bleek dat aanklagers en verdediging in de zaak-Pulheim lijnrecht tegenover elkaar staan. Het OM verwijt de twee verdachten een aanslag op de rechtsstaat. Nee, zeggen hun advocaten. Dat geldt eerder voor de aanpak van het OM.

Bijna twee jaar na de moord op advocaat Derk Wiersum ging in juli de inhoudelijke behandeling van de strafzaak van start. Sinds de moord heeft het OM een omvangrijk dossier opgebouwd in de zogenoemde strafzaak Pulheim (de naam wordt bij toeval gekozen en heeft geen inhoudelijke betekenis). Volgens het OM is er genoeg informatie en bewijs om de inhoudelijke behandeling te starten. Na tien pro-formazittingen staat de inhoudelijke behandeling gepland voor 12 tot en met 21 juli, met uitloop naar 23 juli in de zwaarbeveiligde rechtbank op Schiphol.

De advocaten van de verdachten delen de mening van het OM overigens niet. Het is veel te vroeg om te beginnen met de inhoudelijke behandeling, stelden zij tijdens de laatste regiezitting in april. Onder meer verschillende getuigenverklaringen zouden schreeuwen om meer of zelfs een volledig nieuw onderzoek.

Advocaat Derk Wiersum had de dag voor de moord een ‘hoogoplopend conflict’ met kroongetuige Nabil B. Wiersum vertelde er ’s-avonds ook zijn vrouw over. Het OM heeft het getuigenverhoor van de weduwe van Wiersum recentelijk aan het dossier over de moordzaak toegevoegd, bleek tijdens een pro forma-zitting in de Bunker begin maart.

De weduwe van Derk Wiersum wordt voorlopig niet als getuige verhoord in het proces waarin de verdachten van de moord op Wiersum terecht staan. De verdediging van verdachte Giermo B. had om dit verhoor gevraagd. Ook Marengo-kroongetuige Nabil B. en zijn media-adviseur Peter R. de Vries worden niet als getuige opgeroepen.

De Amsterdamse raad van de orde heeft de dekenprijs 2020 postuum toegekend aan Derk Wiersum.

‘Veel wijst erop dat er geen vooropgezet plan was om Derk Wiersum te vermoorden.’ Dat stelde advocaat André Seebregts begin maart in de zwaarbeveiligde bunker in Amsterdam in de zaak tegen verdachte Anouar T. (26).

De moordenaars van Wiersum wilden al eerder toeslaan dan op woensdagochtend 18 september 2019. Het lijkt erop dat ze in diezelfde week op maandag en dinsdag zijn verrast doordat Wiersum op de fiets vertrok bij zijn woning in plaats van met de auto.

Dat zei de officier van justitie in de zaak in de zwaarbeveiligde bunker van de rechtbank in Amsterdam Osdorp. Op 15 januari vond de eerste inleidende zitting over de moord op Wiersum plaats. Tijdens deze zitting stond alleen Giërmo B. (36) terecht. Hij wordt vervolgd voor het medeplegen van moord. De tweede verdachte, een neef van Ridouan Taghi die terecht staat in het Marengo-proces, moet later voor de rechter verschijnen.

De nog overgebleven advocaat van kroongetuige Nabil B. laat begin december weten de verdediging neer te leggen. Twee raadsmannen nemen de verdediging over. Zij blijven uit veiligheidsoverwegingen anoniem.

De moord op Derk Wiersum heeft het gevoel van onveiligheid onder advocaten vergroot, blijkt in oktober uit onderzoek van het Advocatenblad. Een kwart van alle ondervraagden overweegt extra maatregelen.

De aanslag op 18 september was voor het Advocatenblad aanleiding om de balie via het Advocatenpanel (zie kader) te vragen naar het gevoel van veiligheid in de uitoefening van het beroep. Ruim de helft van de advocaten (59 procent) geeft aan zich weleens onveilig te voelen. Dat percentage ligt bij strafrechtadvocaten aanzienlijk hoger. Driekwart van deze groep heeft zich in de afgelopen jaren tijdens het werk weleens onveilig gevoeld.

Het kabinet laat weten 110 miljoen euro extra uit te trekken voor het bestrijden van de georganiseerde criminaliteit. Dat gaat onder meer naar een intensievere beveiliging van advocaten, rechters en officieren, aldus minister Grapperhaus maandag bekend gemaakt.

De moord op Derk Wiersum roept tal van vragen op. In het Advocatenblad geven zes opinion leaders en vier jonge strafrechtadvocaten hun visie.

Advocaat Tjalling van der Goot van kantoor Anker & Anker laat half oktober weten de verdachte van de moord op Wiersum, die 1 oktober is opgepakt, te verdedigen. ‘Advocaten verdedigen niet de daad, maar de verdachte.’

Honderden advocaten en magistraten woonden begin oktober in Amsterdam de herdenking bij van Wiersum. Ook de ministers Grapperhaus en Dekker waren aanwezig. De herdenking was kort, sober en ingetogen. De verschillende sprekers memoreerden niet alleen de verdiensten van Derk Wiersum als strafrechtadvocaat, maar wezen ook op de gevolgen van de moordaanslag op de samenleving.

De strafadvocaat werd rond half acht voor zijn woning in Buitenveldert geliquideerd. Wiersum was de raadsman van Nabil B., kroongetuige in een andere geruchtmakende liquidatiezaak waarvoor Ridouan Taghi wordt gezocht.

Wiersum was getrouwd en vader van twee jonge kinderen. Hij was advocaat sinds 2003. Hij was in dienst bij verschillende kantoren, maar dreef nu een eigen kantoor.

Naar eigen zeggen was hij lange tijd een ‘advocaat in huis-tuin- en keukenzaken’. De megazaak van kroongetuige Nabil B. was van een hele andere orde. Wiersum zette zich in voor diverse maatschappelijk betrokken organisaties. Hij was sinds 2005 penningmeester van de Stichting Rechtshulp Terdoodveroordeelden. Verder was hij actief voor de stichting Dutch & Detained, die Nederlandse gedetineerden in het buitenland ondersteunt, en lid van de Vereniging van Cassatieadvocaten in Strafzaken (VCAS).

In het hele land is diep geschokt gereageerd op de liquidatie, zowel binnen als buiten de advocatuur. Advocaten beschrijven Wiersum als aimabel, sympathiek en kundig. In reacties spreken ze hun ongeloof en verdriet uit en leven ze mee met zijn nabestaanden. De moord wordt omschreven als een aanslag op de rechtsstatelijke functie van de advocatuur en daarmee de rechtstaat.

Wiersum was ook rechter-plaatsvervanger bij de rechtbank Zeeland-West-Brabant. ‘Wat hier is gebeurd, is afschuwelijk,’ laat de Raad voor de rechtspraak weten. Ook politici reageren aangedaan. ‘Dit is erger dan erg. Een nieuw hoofdstuk in de brutaliteit van de drugsmaffia. Een regelrechte aanslag op onze #rechtsstaat,’ reageert CDA-Kamerlid Chris van Dam. Premier Rutte en minister Dekker (Rechtsbescherming) noemen de liquidatie van Wiersum als advocaat van een kroongetuige ‘zeer verontrustend’. Volgens Rutte en Dekker zit de politie er bovenop.

Nog op de dag van de liquidatie besloot minister Ferd Grapperhaus (Justitie en Veiligheid) een speciaal team te formeren dat onder leiding van de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) de beveiliging van advocaten, rechters en officieren van justitie onder de loep neemt. ‘Hun veiligheid moet buiten kijf staan’, aldus Grapperhaus.

Verschillende advocatenkantoren, alle gerechtsgebouwen en de Raad voor de rechtspraak gaven de dag na de moord op Wiersum gehoor aan de oproep van de NOvA om de vlag halfstok te hangen.

Tijdens de vergadering van het college van afgevaardigden in Utrecht werd een minuut stilte in acht genomen. Beroepsgenoten konden daar een condoleanceregister tekenen. Voorafgaand aan de vergadering noemt algemeen deken Johan Rijlaarsdam alle steunbetuigingen, begrip en support ‘een hart onder de riem’.

Twee dagen na de liquidatie werpt de Bredase advocaat Peter Schouten zichzelf op als raadsman van kroongetuige Nabil B. Volgens Schouten lieten kort daarop zes advocaten hem per e-mail weten tot hetzelfde bereid te zijn. Het leidt tot lovende reacties. De NOvA noemt het aanbod van Schouten een ‘zeer moedig besluit’.

De rechtbank Amsterdam beslist dat de inleidende zittingen in het proces tegen Ridouan Taghi en zijn vermeende criminele organisatie op dinsdag 24 en donderdag 26 september niet toegankelijk voor pers en publiek. De Amsterdamse orde van advocaten zorgde ervoor dat kroongetuige Nabil B. bijstand kreeg van een raadsman.

Op de website van de Amsterdamse orde zegt Henrichs verder dat ‘in verband met de veiligheid kan niet worden meegedeeld of inmiddels een advocaat is gevonden voor de verdere behandeling van de zaak. Hetzelfde geldt voor de maatregelen die bij de verdere behandeling van de zaak voor de advocaat van de kroongetuige zullen worden getroffen.’

Op donderdag 3 oktober maakt de politie dat een verdachte is aangehouden voor betrokkenheid bij de moord op advocaat Derk Wiersum. Het gaat om een man. Verdere details over de identiteit heeft de politie niet bekendgemaakt.